Artikel: Hoe zinvol is creatieve therapie nu echt?

Hoe komt het nu dat creatieve therapie zo zinvol blijkt te zijn? En is dit wel zo voor iedereen? Als ik naar mijzelf kijk, was deze opdracht voor mij een gigantische uitdaging, totaal uit mijn eigen comfort zone. Wanneer ik me dan bedenk dat creatieve therapie wel efficiënt is in het kader van psychologische hulpverlening kan ik toch niet anders dan me afvragen: "is dit echt zo voor iedereen?", "zou dit ook bij mij kunnen helpen?". Of moet je misschien toch al ergens een creatieve aanleg of interesse hebben? Met dit artikel probeer ik dit te achterhalen en mijn eigen -voor- oordelen in vraag te stellen. Omdat ik dit interessant vind, ja zeker. Maar ook omdat ik na al het bezichtigen van creatieve tentoonstellingen en voorstellingen wel oprecht geïnteresseerd ben in het nut van creatieve therapie. Zou het iets kunnen zijn waar ook ik me in kan vinden?

Verschillende artikels geven aan dat wanneer de mentale problematiek zo hevig en complex geworden is, het nog moeilijk is om tot een constructief gesprek te komen. Ze stellen dat vele cliënten eerst gebaat zijn bij een vorm van therapie die laagdrempelig is en minder confronterend of bedreigend aanvoelt. Met creatieve therapie kunnen cliënten uiting geven aan hun gevoelens, waarbij de creatieve uitingen een afspiegeling zijn van de zaken waar ze mee worstelen. Zo kunnen ze zaken die ze nog voldoende kunnen uitspreken toch aan de oppervlakte laten komen. 

Artikels op het net bevestigen de effectiviteit van creatieve therapie. Zo zien we een vermindering van algemeen psychisch disfunctioneren en specifieke symptomen van persoonlijkheidsstoornissen zoals impulsiviteit, onthechtheid, kwetsbaarheid en destructief gedrag. Daarnaast zien we meer positieve emoties en gedragingen zoals aangename gevoelens, spontaniteit en zelfregulatie- en versterking van welbevinden. Alleen maar positieve zaken dus. 

Wanneer ik denk aan creatieve therapie in mijn eigen ervaringen denk ik automatisch aan mijn werk op een leefgroep in de universitaire kinder -en jeugdpsychiatrie in Antwerpen (UKJA). De kinderen die hier opgenomen zijn krijgen steeds in het basisaanbod creatieve therapie, deze is uiteraard aanvullend op andere vormen van therapie maar speelt toch een belangrijke rol. Uit mijn ervaring heb ik enkele kinderen echt zien in openbloeien tijdens deze therapie of lieten ze toch meer hun "muur" vallen tegenover andere therapeuten. Ik geloof dat het, des te meer bij kinderen, enorm belangrijk is om creatieve therapie mee te nemen naar het werkveld. De laatste tijd komt er meer en meer aandacht naar het belang van sensorisch spelen, als we deze lijn dan doortrekken, zitten we eigenlijk aan creatieve therapie. Wat ik een hele belangrijke vond, is dat de kinderen niet altijd iets moesten "maken" of "creëeren" maar dat de therapie soms gewoon klei boetseren was. Daarnaast was het maken van slijm ook een gigantische hit bij de kinderen. Niet zo zeer het eindproduct vonden ze belangrijk, dat lag meestal nadien dagen op dezelfde plek. Maar het sensorisch bezig zijn met materiaal zorgde bij deze kinderen voor een moment van rust waarna er ook therapeutisch verschil gemaakt werd. Het zorgde voor een eerste veilig omgeving alvorens de kinderen het idee hadden hier ook weer aan zichzelf te moeten werken. 

Daarnaast denk ik dat creatieve therapie voornamelijk effectief is bij kinderen en adolescenten. Uit ervaring weet ik dat zij meestal niet zelf de vraag naar therapie hebben maar dat deze voornamelijk uit de thuissituatie of het school komt. Dit maakt dat zij vaak een groot gevoel van weerstand voelen tegenover therapie en hulpverleners. Door de focus op het creatieve te leggen, nemen we de focus even weg van het "probleem" en het oplossen hiervan. Zo creëeren we de kans om eerst een veilige werkrelatie aan te gaan met de cliënt alvorens meteen naar de oplossingen over te gaan. Daarnaast is het ook fijn voor kinderen en adolescenten om niet altijd zo actief en overduidelijk te moeten bezig zijn met wat er allemaal moeilijk loopt. Maar om ook gewoon eens, onbezonnen en in een ontspannen sfeer, creatief bezig te kunnen zijn. 

Waarom denk ik dan dat creatieve therapie niet altijd zijn vruchten afwerpt? Ik denk dat bij vele mensen nog een stigma heerst waarbij ze denken dat creatieve expressie een "zweverige" therapie is, al gebruik ik het woord "zweverig" niet graag. Wanneer ik naar mijn omgeving kijk, denk ik dat er veel mensen zouden zijn die nog niet aan deze therapie zouden willen starten. Enkel en alleen om het vooroordeel en misschien we de angst van: "ik ben niet creatief, dat kan ik niet." 

Als ik dan naar mezelf kijk, zit ik ergens in het midden. Ik ben afgelopen periode door een zware mentale periode gegaan en ook ik had niet meteen nood om zware gesprekken te houden en om meteen naar de "kern" van alle problemen te gaan. Maar toch zocht ik een psychiater en een therapeut om te "praten". Dat ik dit dan toch niet anders heb aan gepakt wijd ik aan de aard van het beestje. Ik ben niet meer helemaal thuis in de creatieve wereld en met zo'n 'zwaar' mentaal hoofd kon ik maar moeilijk genieten van creatieve zaken. Integendeel, ze maakten me zelf wat zenuwachtig. Wat heb ik dan geprobeerd? Ik probeerde wat te tekenen en kaarsen te maken. Maar bij beide activiteiten voelde ik snel een onrust, wat maakte dat ik er dan ook meteen mee stopte. Waarom ik denk dat ik deze keuzes maakte? Ik denk dat wanneer iemands stresssysteem zo ontregeld is er nog maar weinig zaken zullen en/of kunnen helpen. Als ik naar mezelf kijk, hielp er op een bepaald moment niets meer, zeker niet wanneer ik alleen was. De zin om dan creatief bezig te zijn was dan ook ver te zoeken. 

Geloof ik dan niet in de effectiviteit van creatieve therapie? Jawel, dat doe ik wel. Maar ik geloof dat iemand in crisis hier niet meteen geholpen mee kan worden. Wanneer de therapie gepaard gaat met ademhalingsoefeningen of wanneer de crisis wat is gaan liggen, denk ik dat dit een enorm effectieve vorm van therapie is. Daarnaast denk ik ook dat dit enorm persoonlijk is. Zo zullen er mensen zijn die altijd gebaat zijn bij creatieve therapie en zo zullen er mensen zijn die zich hier totaal niet in kunnen vinden. 

Kortom geloof ik zeker in de effectiviteit van creatieve therapie, zeker bij kinderen en adolescenten. Ik denk dat het een vorm van therapie is die we in de maatschappij nog meer naar de voorgrond moeten brengen. Daarnaast denk ik dat er nog werk is rond het stigma van "de zweverige therapie" weg te krijgen en zo ook meer volwassenen op deze stroom te krijgen. Zijn we al op de goede weg? Zeker en vast. Is er nog veel werk? Ook zeker en vast. Maar we komen er wel. 

Bronnen: 

- https://www.ggznieuws.nl/de-voordelen-van-creatieve-therapie/</p>

- https://www.han.nl/artikelen/2020/12/beeldende-therapie-is-effectief-bij-persoonlijkheidsproblematiek/<br>

- De kracht van beelddenken: een creatieve manier om koers te bepalen voor individu, team en organisatie. Bromberger, G.

(159.954)