Tentoonstelling Jim Shaw - The ties that bind.

M HKA - 27 april 2024

De eerste solotentoonstelling van Jim Shaw in België gaat door in het prachtige M HKA. Naast tekeningen, schilderijen, video's en foto's bestaat de tentoonstelling uit grote immersieve installaties.

We krijgen bij aanvang een plattegrond van de tentoonstelling. Later zal duidelijk worden dat dit ook effectief kan dienen als leidraad. Er is zo zo zo veel om naar te kijken, in je op te nemen, te begrijpen, vragen bij te stellen, …

Jim Shaw is sinds 1970 onophoudelijk bezig zijn dromen en gedachten te organiseren en te vervormen. Tot uiting komt zijn interesse in het analyseren van structuren van macht en controle. Hij stelt vragen die democratische systemen aan diggelen kan brengen. Beangstigend in de tijdgeest van nu.

"The ties that bind" opent met een selectie van meer dan 150 studietekeningen van de afgelopen 10 jaar. Shaw is een uitstekend tekenaar: van politieke karikaturen tot strips, naoorlogse reclame, hyperrealisme, …

Het omvat kritiek op de maatschappij zoals wij ze vandaag de dag kennen. Met de nodige dosis humor toont Shaw zich de scherpe observator die hij is.

Het typische fenomeen "de vrouw aan de haard" weet hij neer te zetten in enkele opmerkelijke tekeningen. Ik stel mij ter plaatse de vraag hoe hard alles geëvolueerd is, of net ook helemaal niet.

Er zijn zelfs enkele zelfportretten te vinden waar hij de spot drijft met zichzelf. Het is ludiek, speels en roept een bepaald soort respect naar boven. Het is afgelijnd, de perfectie aangrenzend.

Verder in de tentoonstelling komen we "The Electronic Monster and Thirteen Ghosts" tegen. Een nieuw werk, speciaal gecreërd voor deze tentoonstelling. Het roept meteen iets luguber op en doet me denken aan horror.

We zien zingende pruiken, een agressieve stofzuiger, catalogusmodellen, een holbewoner … Het is een werk dat ik niet meteen begrijp. Het roept verwarring op. Een onrust die wil uitbreken. Het maakt ook mij onrustig omdat ik het niet meteen begrijp.

In het midden van de tentoonstelling zien we een gigantisch hoofd van Jezus. Hij is gekwetst in het aangezicht en draagt zijn doornkroon. Als je dichter kijkt, zie je dat het mensen zijn die op zijn gezicht staan. Niet zomaar mensen, andere heiligen zelfs. Het verraad is te lezen van het werk. Het is prachtig en tegelijk schrijnend. Het wekt gevoelens van verdriet en onrust op.

Aan de andere kant van het museum, en tevens ook het laatste stukje van zijn tentoonstelling, vinden we de collectie "Thrift Store Paintings" terug. Het is een gigantische ronde waar meer dan 500 schilderijen tentoongesteld worden. Niet gemaakt door Shaw zelf, wel door hem verzameld sinds de jaren 1970.

Het is indrukwekkend. Van beneden tot boven, links naar rechts, volledig rondom rond vind je de meest uiteenlopende schilderijen. In elk werk probeert Shaw een glimp op te vangen van het onderbewuste van Amerikanen, of van mensen in het algemeen. Het is onderdeel van het eerbetoon aan de volkscultuur. Ik word er stil van.

We zien huiselijke taferelen, stillevens, dierenschilderijen, clowns, sport, naakten, surrealisme, religie, portretten en zelfs abstractie. Het is teveel om in je op te nemen.

Mijn oog valt op een controversieel werk van een blote vrouw en een mannenhoofd. Het heeft diepte, structuur en een hoog rock & roll gehalte. Het roept ook een religieuze vibe op. De zwart - wit geblokte muren zorgen voor diepgang en zuigen je mee in het schilderij. Je kan niet naast het seksuele kijken, dat naar mijn mening vloekt met het religieuze.

Het gele kruis en paarse kaars zijn welgekomen kleurelementen.

Hoe mooi ik de tentoonstelling in zijn geheel ook vind, roept het bij mij de urge op om nog meer toe te geven aan mijn eigen perfectionisme. Een boos beestje waar ik de voorbije maanden meer en meer mee vocht. Een duiveltje dat mij steeds onderuit haalt en ook de aanleiding geweest is van mijn eigen crash begin mei / juni.

Het bezoek aan de tentoonstelling van Jim Shaw is allesomvattend en niet in enkele woorden uit te leggen. Het is moeilijk en zo makkelijk te begrijpen tegelijkertijd. Het sluit aan bij de wereld van nu en lacht met de perikelen waartegen we allen aanlopen. Shaw slaagt erin ook mij aan het nadenken te zetten. Wat heb ik nu net allemaal gezien?